Representatie-informatie betreft niet alleen informatie ín het object zelf zoals de gebruikte software en datum van creatie (embedded metadata), maar ook informatie die het object zodanig omschrijft (met metadata en documentatie) dat een gebruiker de bedoeling van het werk – nu en in de toekomst – begrijpt. In deze paragraaf geven we twee voorbeelden van het belang van documentatie en het daarmee vastleggen van perspectieven op een werk.

Documentatie van internetkunst

I consider websites as living things that should be preserved in a dynamic way. I’m not nostalgic about hardware. I want the work to grow. Artwork deteriorates but I like the idea that code can adapt over time and get better. Playback speed will get better, resolution will be better and hopefully colour display will be better. The work will just look better in the future. That’s my hope  | Internetkunstenaar Rafaël van Roozendaal over zijn werk (2016) 

Sinds 2001 maakt Rafaël van Roozendaal interactieve internetkunst. Deze kunst is niet zonder meer ‘future proof’. Daarvoor zijn hardware en software té beperkt houdbaar. Hoe kun je het werk zodanig documenteren dat de oorspronkelijke bedoeling en ervaring tastbaar blijft? Samen met het internationale platform voor mediakunst LIMA vond Rafaël hier een antwoord op: hij besloot een video te maken waarin hij zelf uitlegt wat het werk ‘was supposed to do at the time’. Dit laat zien hoe de bedoeling van het kunstwerk en de kunstenaar verbonden zijn met de ‘preservation intent’ (ook wel essentiële kenmerken, hier leer je meer over in de volgende paragraaf) van waaruit het werk gepreserveerd wordt. De video vormt hier belangrijke documentatie voor.

(Retro) documentatie van gameplay

The game and player co-create a unique experience. Documentation might reveal even more information about a game than the game itself | Beeld en Geluid 

Bij het onderzoeksproject Game On! – een samenwerking van Beeld en Geluid en de Universiteit Utrecht – wordt gekeken hoe computergames van Nederlandse bodem voor duurzame toegang behouden kunnen worden. Eén van de onderdelen van dit project gaat over het documenteren van de belevingswaarde. Het is niet meer mogelijk om vast te leggen hoe de gamers van toen de games hebben ervaren, maar de onderzoekers kwamen op een ander idee: ze besloten museumbezoekers bij Beeld en Geluid verscheidene Nederlandse retro games uit de jaren ’80 op een Commodore 64 te laten spelen en daarbij zogeheten ‘Let’s Play‘ video’s op te nemen. In onderstaande video kun je zien hoe hedendaagse spelers reageren op de games van toen.

De beleving van huidige games wordt trouwens volop gedocumenteerd door Youtubers zoals PewDiePie. Je ziet – live – gezichtsuitdrukkingen en krijgt commentaar te horen terwijl de gamer gamet. Dat deze beleving volop gedocumenteerd wordt door de gamers zelf, wil trouwens niet zeggen dat dit soort filmpjes op Youtube zonder meer bewaard worden voor het nageslacht. Daar is een organisatie voor nodig die dit soort video’s – met het oog op het preserveren van gamegeschiedenis – selecteert en zich committeert aan de duurzame toegankelijkheid ervan.

Het jargon

Documentatie

---

De informatie die een digitaal archief voldoende informatie geeft om de herkomst, geschiedenis en context van een digitaal object vast te stellen. Documentatie is de informatie die de metadata aanvult en voldoende informatie geeft om het gebruik van het digitale object door anderen mogelijk te maken. Het is vaak het enige materiaal dat inzicht geeft in hoe een digitale bron is gemaakt en bedoeld.

Meer weten?

• Metadata en data documentation | Handbook of Digital Preservation.
• Hoe archiveren we computer games? | Interview in Numrush over het ‘Game On’ project van Beeld & Geluid en de Universiteit Utrecht.
• Bekijk de beelden van het symposium ‘Let’s Play Nederlandse Gamegeschiedenis’ van 18-11-2016  (3 uur).